Page 94 - Islamic Studies 07

Dini təfəkkür (Əllamə Təbatəbainin baxışında) / 93

törətməsi mümkündürmü? Mütəal Allah Öz kitabında buyurur:
“Paklar pakların, napaklar da napkalarındır.”

Başqa yerdə buyurulur: “Yaxşı torpaq öz bitkilərini yaxşı
1
cücərdir, pis torpaq da cüz`i məhsuldan başqa bir şey vermir.”
Deməli, aydın olur ki, Qur`ani-Kərimin zahiri və batini, batininin də
müxtəlif mərhələləri vardır. Qur`ani-kərimin məzmununu bəyan
edən hədislər də həmin qaydada üzrədir.

QUR`ANDA TƏ`VİL (YOZUM)

İslamın əvvəllərində əksəriyyət təşkil edən sünnülərin arasında
kifayət qədər dəlil mövcud olduğu halda, Qur`ani-Kərimin zahiri
mə`nasından dönüb onun digər bir mə`naya yozulması adi bir hal idi
və adətən zahiri mə`nanın əksinə götürülən bu kimi yozumlar

“tə`vil” adlandırılırdı. Qur`ani-Kərimdə tə`vil adlandırılan digər
ifadələr də məhz bu mə`nanı çatdırır.

Sünnülərin mö`təbər kitablarında, eləcə də müxtəlif məzhəblər
arasında aparılan elmi mübahisələrdə din alimlərinin fikir birliyi ilə,
yaxud başqa dəlil vasitəsilə sübuta yetən bir məsələ Qur`an

ayələrinin zahiri mə`nası ilə müxalif olduğu təqdirdə tə`vil edilərək
zahiri mə`nadan başqa bir mə`naya götürülürdü. Bə`zən müəyyən
bir məsələ ətrafında mübahisə aparan iki nəfər bir-birinə zidd olan
iki nəzəriyyəni sübuta yetirmək üçün bir ayəni höccət kimi gətirir,
onun iki tərəfindən biri ni tə`vil edirdi.

Bu qayda müəyyən mə`nada şiələrə də sirayət etmişdir və belə
hallara onların bə`zi kəlami məktəblərində də rast gəlmək olur.
Lakin Qur`an ayələrinə və Əhli-beyt (ə) hədislərinə lazımı diqqət
yetirildikdə aydın olur ki, Qur`ani-Kərim misilsiz söz üslubundan
faydalanaraq, heç vaxt müəmmalı və zəif qaydalardan istifadə

1 “Ə᾿raf” surəsi, ayə-58