Page 178 - Islamic Studies 01

İslam psixologiyası / (177

İslam psixologiyasının mövzusu
İslam psixologiyası xüsusunda irəli sürülən tərifə əsasən deyə
bilərik ki, İslam psixologiyanın mövzusunu insanın psixologi
davranışları təşkil edir. Buna əsasən də, psixologiyanın
mövzusu bütün davranışlara (daxili və xarici, iradəli və
iradəsiz) və insan ruhuna və psixologiyasına aid bütün
funksiyalara (tanımaq, iradə, hədəf, inkişaf, bədənin idarəsi,
sağlamlıq və xəstəlik) aid olacaqdır. Bu tərtiblə, əgər İslam
psixologiyasından söhbət açmaq istəsək, ilk öncə davranışın
mahiyyəti, davranışlara təsir edən amillər (irs, fitrət, mühit,
ehtiyaclar, hədəflər) habelə psixikanın təbiəti, psixikanın
funksiyası, psika ilə bədənin rabitəsi, inkişaf mərhələsi
(yaşam, idrak, duyğu və mənəviyyat) aləmdən məlumat əldə
etməyin üslubları (hisslər, idrak, öyrənmək, təfəkkür, xəyal,
intuisiya, mükaşifə), zehni hallar (fikirlər, inanclar, duyğular,
meyllər, məqsədlər) davranışın müxtəlif halları (fərdin özü ilə,
başqaları ilə, təbiət və Allah ilə rabitəsi) kimi bəhsləri önə
sürmək lazımdır. “Bu məsələ göstərir ki, İslam psixologiyası
1
geniş mövzuları özündə ehtiva edir”.

İslam psixologiyasının hədəfləri
Psixologiyanın hədəfləri kimi təsvir etmək, bəyan etmək,
proqnoz və davranışın idarəsi kimi məsələlər irəli
sürülməkdədir. Görəsən bu hədəflər İslam psixologiyasında da
öz təsdiqini tapır? Bəzi təhqiqatçılar mövcud psixologiya ilə
İslam psixologiyası arasında fərqlilikləri nəzərə alaraq, İslam
psixologiyası üçün başqa hədəfləri irəli sürmüşlər. Onlar

1. Zərriq, Məruf, elmun nəfsil islami, səh. 3-4.