Page 42 - Islamic Studies 02

40) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, İkinci. İl, İkinci. Buraxılış (Bahar-Yay/2022)

11. Zəka axınına qoşulanların əksər hissəsinin əməklərinin və
zehinlərinin istismarı.
12. Ölkədən çox sayda vətəndaşın xarici ölkələrə miqrant
kimi axını.
13. Xarici ölkələrin ideoloji təsirlərinin ölkə daxilində
yayılması (din, kosmopolit) və s.
Belə çıxır ki, bu cür ölkənin sosial-iqtisadi inkişafının

tənəzzülə uğraması, həm cahil və nadan ekstremistlər üçün
əlverişli şərait yaradır, həm də ölkədəki iqtisadi sıxıntı içində
olan xalqın kükrəməsindən və o biri tərəfdən də xarici
qüvvələrin dəstəyi vasitəsilə ölkədə ən dəhşətli vətəndaş
müharibəsinin başlanmasına gətirib çıxarır. Nəticədə həmin
ölkənin ilk və yaxuda da, modern cəhalət bataqlığında
batması anlamına gəlir. Bu cür xoşagəlməz situasiyaların baş
verməməsi üçün iqtidarın xalqın rifahı üçün istənilən sahədə
dövlət hesabından maliyyə ayırmasıdır. Həmçinin müəyyən
çərçivə müstəvisində də cəmiyyətə söz azadlığı hüququ
verilməlidir. Bir millət iqtidar tərəfindən sıxıldıqca və
əzildikcə aqibəti yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi ölkə böyük
zərərlər ilə nəticələnə bilər.
Fikrimizcə modern cəhalətin yayılmasının qarşısını almaq
üçün ölkədə mövcud olan problemlərə xüsusi diqqət yetirmək
önəmlidir. Araşdırmalarımız onu göstərir ki, bu gün
bəşəriyyətin ağıl və hidayət prosesinə qoşulmalarına şərait
yaradan sosial-iqtisadi, dini dəyər və inanclara qarşı olan
problemlərin qarşısının alınması istiqamətində hər bir dövlət
tərəfindən addımlar atılmasına baxmayaraq, bu insanların
modern cəhalət bəlası prosesinə qoşulmasını əngəlləyə
bilmir.