Page 353 - Islamic Studies 05

Zeydiyyə və İsmailiyyə məzhəblərinin inancları (352

qətiyyətlə rədd edib onu tamamilə batil və əsassız
adlandırırlar.

5. Şəriətin batini.

Dərsin əvvəlində qeyd etdik ki, İsmailiyyə alimləri bütün
şər᾿i üsul və hökmlərin zahiri və batini mə᾿nalardan ibarət
olduğunu hesab edirlər. Onlar bu barədə deyirlər: Allah-taala
bütün şəriət və ibadi hökmləri elə bir qaydada tə᾿yin etmişdir
ki, onlar hər bir əqli işləri və ilahi hökmləri əhatə edir. İbadət
və hökmlər insanın cismi ilə, batini hökmlər isə əql və
mə᾿nəviyyatla bağlıdır. Bu səbəbdən də şəriətin batininə daha
çox qiymət verilmişdir. Onlar bu barədə bir çox əsərlər
yazmış, hətta Qur᾿anı öz şəxsi əqidələrinə əsasən təfsir edərək
ayə və ifadələrin batini mə᾿na daşıdığını hesab etmişlər.
Məsələn, namazın mahiyyətini haqqa də᾿vət və imama dua
etmək, orucu, ədəb-ərkanı riyakarlardan gizli saxlamaq,
cənnəti imama itaət, cəhənnəmi imama qarşı üsyan, həcci elm
məqsədilə el-obanı tərk etmək, zəkatı elmi, elmə ehtiyacı olan
və həqiqi olaraq qiymətləndirməyi bacaran şəxslərin arasında
yaymaq kimi təfsir etmişlər. İsmailiyyənin batinçiliyə olan
meyli, müxaliflərinin onları şər᾿i hökmləri kənara qoyub batini
mə᾿naya kifayətlənməkdə ittiham etmişlər. Yə᾿ni, namaz
qılmaq əvəzinə imama dua edir, Beytul-haramı ziyarət etmək
əvəzinə öz əqidələrini yaymağa can atır və s. Lakin İsmailiyyə
ardıcılları bu ittihamları rədd edərək hər iki tərəfə e᾿tiqad
bəslədiklərini iqrar etmişlər və şər᾿i hökmlərin təkcə zahirinə
və ya batininə e᾿tiqad bəsləməyi və əməl etməyi ayrı-ayrılıqda
düzgün hesab etmirlər. Belə bir e᾿tiqadı olanları isə küfrdə
ittiham edirlər.