Page 147 - Islamic Studies 07
P. 147
İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 146
yaradılış) prinsipləri ilə dünyanın axirətlə rabitəsi prinsipi, insan
haqqlarının fundamentlərindəndir. Allahı yaradılışın mənbəyi, Xaliq, və
hikmətli qanun qoyan hesab edən, Onun haqqlarını insan haqqlarının
mənşəyi hesab edən, insan həyatını bu dünya ilə bitdiyinə inanmayan və
axirətə imanı olan şəxs, Allah bəndələrənin də haqqını tanıyır və ona riayət
edir. Çünki, Allahın bütün bəşəriyyətin yaradıcısı olduğuna, bütün
insanların onun məxluqu olmasına və onların bərabər hüquqa malik
olmasına iman bəsləyir. Bu haqqlara riayət etmək bütün insanlar zəruridir.
Çünki bütün bəşəriyyətin quruluşu bu əqidə əsasındadır. Rəng, irq, millət
və.s, insanların biri-birlərini tanıması və əməkdaşlıqları üçün bir vasitədir.
Bu fenomenlər, heç zaman birinin digərinə üstünlüyü və iftixar mənbəyi
ola bilməz. İnsan haqqlarına ehtiram qoymayan və ona riayət etməyənlər
üçün isə, dünyada və axirətdə cəzalar müəyyən edilib.
4. İslam taxirində insan haqqlarının keçid mərhələləri
İslam, millətlərin biri-birinin kənarında dinc yaşamasının kökünü
qoyan və protestanlıqdan (xristianlığın içərisində islahatçı hərəkat) min il
əvvəl, digər dinlərlə əməkdaşlıq, onlarlarla birgə dinc yaşamaq və
1
insanların haqqına riayət etməyə çağırmışdır. Peyğəmbərlik əsrinin
başlanğıcı dəyərlər, siyasi, hüquqi inqilabların təcəllisi bütün sahələrdə, o
cümlədən insan haqqlarında özünü göstərdi. İslamın insana və Peyğəmbər
(s)-ın hakim postunda insanlarla rəftarı, insanların əqidəsindən, dinindən,
dilindən, irqindən və cəmiyyətdəki statusundan asılı olayaraq onlara
rəftarı, bəşəriyyət tarixində misli görünməmişdir. Özdostlarının ətrafında
sadə və nişanəsiz oturması, cəmiyyətin məhrum təbəqəsinə yardımı, inqi
ayrıseçkiliklə mübarizə, yahudilərin mədinə camaatı ilə
əlaqəsi və onların islam camiəsində qəbulu, yahudilərin cənazəsinə
ehtiram, özünü digərlərindən üstün bilməkdən çəkinmək və onlarla gözəl
insani xislətlər, peyğəmbər (s)-i bəşəriyyət tarixinin ən gözəl nümunasi
etdi. O, quran təlimlərinin təlimləri kölgəsində, insan hüquqlarının ilahi
formasının rəsmini nçəkməyi bacardı.
İslamın əvvəllərində mühacirlərdən ibarət müsəlmanların sözçüsü
olan Cəfər ibn Əbu Talibin, Həbəşədə islamın maarifləndirici təlimlərini
keçərkən atdığı addımlar, bu mövzuda diqqət olunası nüanslardandır.
Həbəşənin rəsmi şəxslərindən biri Cəfərdən soruşur: “Niyə öz
əcdadlarının dinindən üz döndərib, bizim dinizimə heç bir oxşarlığı
1 Ali-İmran, ayə 64, Mumtəhinə, ayə 8
