Page 189 - Pure Life 03

İrfan və mənəviyyatın həyatımızdakı rolu / 225

Onlar “verifikasiya”nı özünün yüksək zirvəsinə
çatdırdılar və isbat etdilər ki, verifikasiya (təcrübə
olunmaq) “mənalılıq”ın meyarıdır və təcrübi olamayan
(verifikativ) hər bir hökm (təsdiq) və məfhum (təsəvvür)
mənasızdır. Həmin ifrat baxış bir çox alim və ümumi
camaatın verifikasiyanın yanlışlığını və onun arxası ilə də
bəşəri elm və ağılın bacarıqsızlığını aşkar şəkildə müşahidə
etməsinə səbəb oldu. Buna əlavə olaraq, insanlar Allahdan
ayrı və müstəqil olan müasir elmin məhsulunu və bəşərin
əqli tədbirlərini XX əsrin birinci yarısında iki dünya
müharibəsində bütün varlığı ilə hiss etdi.
2.2. Anti-Mənəviyyat Fəlsəfələrin Yanlışlığının İsbatı
İşarə etdiyimiz kimi, modernizm dövründə “anti-
mənəviyyat” və “anti-din” nəzəriyyələşdirilmişdir. Qərb
alimlərinin təbiri ilə desək, bir sıra pozitivistlər Qərb
tarixində Vitgenşteynin fikirlərinin və düşüncələrinin təsiri
altında “Vyən” toplantısı vasitəsilə və mütaliə mərkəzinin
təşkil olunması ilə ən ifrat və ən anti-din fəlsəfə və düşüncə
sistemini – “Pozitivizm Fəlsəfəsini” – yaratdılar.
“Vyən” halqası adı ilə tanınan bu qrup qısa müddət
ərzində Qərbdə və onun ardınca da dünyanın hər yerində
elmi və fəlsəfi fəzanı öz ixtiyarları altına almağı
bacardılar. XX əsrin 4, 5 və 6-cı onilliklərində bütün fikir
və düşüncə mərkəzlərini özlərinə məğlub etdilər. Saentizm
pozitivizmin təfəkkürünün əsas cəhəti idi.
Amma sonda bu fəlsəfə və buna oxşar digər fəlsəfələr də
sönməyə üz tutdu. Pozitivizmin bəzi müdafiəçiləri və Vyən
halqasının üzvləri bu təfəkkürə elmi tövbələrini ümumi
şəkildə elan elədilər və bunun özü anti-din olanlarla mübarizə
üçün dindarların əlində münasib silah idi. Buna əlavə olaraq,
pozitivizmin fikri əsaslarının yanlışlığı aşkar oldu. Onların
düşüncələrinin ən mühüm prinsipi olan “mənalılığının
meyarı” bir çoxlarının elmi tənqidlərinə məruz qaldı. Onun ən
sadə iradı özü ilə ziddiyyət təşkil etməsi idi.