Page 191 - Islamic Studies 01

,
190) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI Birinci il, birinci buraxılış, (payız-qış/2022)
olduğunu görmürlərmi? Onlar (Ad, Səmud tayfaları)
bunlardan daha qüvvətli idilər. Onlar (əkinçilik məqsədilə)
torpağı qazıb altını üstünə çevirmiş və yer üzünü bunlardan
daha çox abad etmişdilər. Peyğəmbərləri onlara açıq-aşkar
möcüzələr gətirmişdilər. Allah onlara zülm etmirdi, onlar
1
özləri özlərinə zülm edirdilər”.
Müşahidə metodunun effektivliyini nəzərə alaraq ondan

başqalarının rəftarını öyrənmək üçün istifadə etmək olar.
Həzrət Əli (ə) buyurur: Rəftarın keyfiyyəti ağlın
2
kəmiyyətindən xəbər verir.
Bəzi rəvayətlər insanların müsibət, qocalıq, işsizlik, kasıblıq,
var-dövlətli olmaq kimi vəziyyətlərə düşdüyü zaman necə
rəftar etdiyini müəyyənləşdirməyə dəvət edir.
Buna görə də, rəftar insanı tnımağın yollarından biridir.
Unutmamaq lazımdır ki, iki amil vardır ki, müşahidə
metodunu məhdudlaşdırır. Birinci amil, bu metodda öyrənilən
mövzuların özünün müşahidə edilə bilinməsidir. Müşahidə
metodu yalnız obyektiv mövzularda istifadə edilir. Quran və
hədisdə də müşahidə metodunun yalnız obyektiv mövzularda
istifadə edildiyini görürük. İkinci amil isə budur ki, müşahidə
metodunun ümumi ümumi qaydalari əldə etmək üçün həmişə
ağıla ehtiyacı vardır.
Ümumi olaraq, İslam psixologiyası təcrübi psixoogiya ilə fərqi
bundadır ki, İslami psixologiya məlumat əldə etmə
mənbələrini sadəcə təcrübə və ya ağıl ilə məhdudlaşdırmamış,
vəhy kimi mənbələri də mühüm mənbə kim təqdim etmişdir.

1 Rum, ayə 9.
2 Təmimi Amədi, Ğürərul-hikəm, səh. 153.