Page 89 - Islamic Studies 04

88) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, Dördüncü buraxılış (Bahar-Yay/2023)

elm nəhəngi dünya durduqca duracaq, elm sevildikcə

seviləcəkdir.

2. XVII əsrdə Səfəvilər dövlətində siyasi sabitliyin

yaranması nəticəsində dövlətin bütün ərazilərində elm və
mədəniyyətin yüksəliş dövrü başlamışdır.

Ərəb xilafəti dövründə yüksək inkişaf mərhələləri keçmiş

İslam mədəniyyəti artıq XVII əsrdə tənəzzül dövrünü
yaşayırdı. Fəlsəfə elmi İbn Rüşdlə, astronomiya və riyaziyyat

elmləri Uluğ Bəylə, hədis elmləri isə Şeyx Tusi (997-1068) ilə
sona yetmişdir deyən bəzi tədqiqatçılar bəlkə də bu sözlərində
yanılmamışdılar. Lakin Əllamə Məclisinin Səfəvilər
dövlətində Şeyxülislam vəzifəsinə təyin olunması bu fikri

tamamilə kökündən dəyişdirdi. Belə ki, “Biharül-ənvar”ı
yazmaqla hədis, təfsir, tarix, bir sözlə bir çox din elmlərinə
yenidən rəvac verdi. Onun İsfahan Rəsədxanasını yaratması

isə müsəlman aləmində çökmüş olan dünyəvi elmləri, xüsusilə
də astronomiya və riyaziyyat elmlərinə xüsusi bir inkişaf
qazandırdı.

3. “Biharül-ənvar” əsərinin əvvəlində müəllifin geniş
müqəddiməsi verilmiş, burada əsərin yazılmasının səbəbləri
göstərilmiş, hədis elmlərinin ilahiyyat elmləri içərisində çox

mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi qeyd edilmişdir. Əsərin
mənbələri haqqında məlumatı əsəri oxuduqca müəllifin

istinadından toplamaq mümkün olur. Belə ki, “Biharül-ənvar”
Kuleyni, İbn Babaveyh əl-Qumi, Əbu Cəfər ət-Tusi, İbn
Şəhraşub, Əminüddin ət-Təbərsi, Məhəmməd bin Məkki, Şərif