Page 42 - Islamic Studies 05

41) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, beşinci sayı (payız-qış / 2024)

sözünün lüğətdəki və Quran terminindəki mənalarına işarə
etmək uyğun olacaq. Ərəbcədə hekayə sözü, (Qasas) kökündən
törədilən bir sözdür. Sözün kökündə; izah etmək, xəbər
vermək, bildirmək, rəvayət etmək, sözü nəql etmək, rəvayət
etmək, izləmək, kəsmək, vs. mənalar var. İslami ədəbiyyatda
və ya Quran terminində hekayə deyildiyində, Quranda izah
edilən tarixi hadisələr və peyğəmbərlərin (ə) həyat hekayələri

nəzərdə tutulur. Ancaq Qurani-Kərimdə haqqında danışılan
məzmunda şəxsən hekayə olaraq deyil, eyni kökdən gələn,
əslində ad olub, məsdər yerinə də istifadə edilən qəsəs şəklində
keçməkdədir. Yenə eyni sözün törəmə sözləri bir çox yerdə
izah etmək, rəvayət etmək; iki yerdə də izləmək, mənalarında
istifadə edilmişdir. Quranda əhəmiyyətli bir yekun təşkil edən
tarixi hadisələrə qəsəs deyilməsi təsadüfi olmamışdır. Bu ad
Quranda, tarixi hadisələrin keyfiyyət və ölçülərini göstərən
çox incə mənalar güdülərək seçilmişdir. Bu həqiqəti anlaya
bilmək üçün hekayə sözünün kökündə mövcud olan bu dörd
təməli unutmamaq lazımdır. Birincisi: İz sürmək, birini izləyib
arxasından getmək. Daha əvvəl də ifadə edildiyi kimi söz
mövzusu bu mənada Qurani-Kərimdə 2 yerdə istifadə
edilmişdir. İkincisi: Bir kimsəyə bir xəbər və ya sözü
bildirmək, açıqlamaq, izah etməkdir. Söz bu mənasıyla da
Qurani-Kərimdə təxminən 17 yerdə keçməkdədir. Üçüncüsü:
Bir şeyi qayçı ilə kəsmək, qırxmaqdır. Yenə Ərəbcədə
“Qusasətuş-Şəri” təbiri, yəni “Saçlardan kəsilən bir miqdarı”
ifadə edər ki "Bir tomar saç" şəklində tərcümə etmək
mümkündür. Eyni kökün dördüncü mənası olaraq da əslində
ad olub məsdər mənasında istifadə edilən qəsəs və qass
sözlərinə baxdığımızda; sinə, sinənin başı, ortası və sinə
sümüyü mənalarıyla bir şeyin əhəmiyyətli qisimi, müəyyən bir
hissəsi, parçası mənalarını verdiyini görməkdəyik. Bu son
məna, Ərəblərin Qusasuş-Şari təbirində, alın qismində saçların