Page 221 - Islamic Studies 03

220) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, İkinci il, Üçüncü buraxılış (payız-qış /2023)

Sui-zənn başqaları haqqında pis fikirləşmək demək olub insanı
qeybətə sürükləyən başlıca mənəvi xəstəliklərdən biridir. Sui-

zənn qəlbin qeybətidir və başqaları haqqında pis düşüncələrin
qəlbdə özünə yer tapmasıdır. Sui-zənn qəlbi və ağılı xəstə,
məzacı pozulmuş insanların mübtəla olduğu bir mərəzdir. O,
toplumun maddi və mənəvi həyatına qəsd edən şeytani

hiylədir.
Bir məsələyə, ya da bir şəxsə qarşı gizli məqsəd, pis niyyət və
ədavətlə, həmçinin şüurlu şəkildə və qeyri-obyektiv

yanaşmaya qərəz deyilir. Bir şəxsə əks arqumentlər, məsələnin
doğru və əsl mahiyyəti göstərildiyi halda, o yenə fikrini
dəyişmir və ilkin qərarında qalırsa, bu artıq onun qərəzli

olduğunu göstərir. Qərəz digər insanlara və qruplara qarşı
dözümsüz, ədalətsiz və ayrı-seçkili bir münasibət bəsləməkdir.
Uzunmüddətli sosial-tarixi təcrübə nəticəsində şüurlarda kök

salmış, daşlaşmış, qəlibləşmiş şablon fikirlər qərəz adlanmaqla
yanaşı bunun digər adı da stereotipdir. Stereotiplər bir şeyə
qarşı əvvəlcədən formalaşmış mənfi münasibətdir. Stereotiplər
əksəriyyətlə yanlış və əsli olmayan məlumatlardır və fərdləri,

insanları sosial qruplara, müxtəlif qəlib fikirlərə salaraq
ümumiləşdirir. Bir insan stereotiplər vasitəsilə öz mövqeyini
müdafiə etməyə çalışsa da, bu hal obyektivlikdən uzaq

olmaqla yanaşı, mənzərəni tam təsvir etmək üçün də kifayət
deyil. Həm qərəz, həm də stereotip haqqında kifayət qədər
məlumat olmadan qarşıdakı şəxsə bəslənən mənfi münasibət

və gizli düşmənçilikdir.