Page 216 - Islamic Studies 03

Mənəvi yolçuluq və Nikbinlik/ (215

həmin təbii istəyin müqabilində başqa bir hiss baş qaldırıb
müqavimətə başlayır, bu həmin səbrdir.
Döyüş cəbhəsində düşmən hücuma keçmişdir, hər yerdən güllə

yağır, nəfs deyir qaç canını qurtar, amma Allah deyir
müqavimət göstər ki, İslam qələbə çalsın. Burada insanı
qaçmağa dəvət edən nəfsani amil qarşısında göstərilən

müqavimət səbrdir.
Hərdən insanı nahəqqə dəvət edən amil xarici amil olur.
Həmin xarici amil hərdən insanlar vasitəsilə həyata keçir və
hərdən də qeyri insan vasitəsilə ki, bu da sonunda gedib

Allahın qəzavü-qədərinə çıxır. Məsələn, zəlzələ baş verir və
evin tavanı uçub tökülür, indi bu hadisənin müqabilində əgər
özümüzü itirib haray-həşir qoparmasaq, soyuqqanlı olsaq,

tələb olunan vəzifəmizə əməl etsək, səbrimiz var. Deməli
rəvayətdə zikr edilən səbrin bölmələri arasında müştərək cəhət
(itaətə və müsibətə edilən səbr) özünü kontrol edə bilmək və

nahaqqa qarşı addım atmamaqdır və həmçinin insanı batilə
dəvət edən amillər qarşısında müqavimət göstərməkdir.
Səbrin insanın həyatında, təkamülə çatmasında oynadığı rola

və əlavə insan təkamülünün hanı yollarla hasil olduğuna diqqət
yetirəndə səbrin əhəmiyyəti aydın olur. İnsanın təkamülü onun
ixtiyari əməllərinin təsirindən hasil olur, yəni iki təzadlı qüvvə

ilə üzləşəndə, onu kamala çəkən qüvvəni seçsə, düzgün olan
bu seçim onu bir pillə kamala doğru götürür. İnsanın cöhəri və
kamalı o zaman zahir olur ki, Allahın razı olduğu şeyi seçsin.

Deməli insanın təkamülü iki zidd qüvvənin keşməkeşində,
çəkişməsində üzə çıxır. Bu cür çəkişmələrdə insanın özündən