Page 210 - Islamic Studies 04

İslamda və Xristianlıqda axirətə inamın ortaq və fərqli cəhətləri/ (209

“Maddi, yəni maddənin özü və ya o şey ki, təbiətinə görə
maddəyə ehtiyaclıdır.” Əlbəttə, bəzən “maddi” termini
“cismani” termini ilə sinonim olaraq işlədilir ki, “cismani”

dedikdə, yəni cism və ya o şey ki, bir yolla cismə bağlılığı var.
Bu mənalara diqqət etməklə, “qeyri-maddi (mücərrəd), yəni
bir varlıq ki, nə maddə deyil və nə əvvəlki maddədən

yaranmayıb və nə varlığının bir hissəsi maddə deyil, nə də
maddi cismlərin sifəti olmur.”

Yuxardakı izahata diqqət etməklə və “mücərrəd” və “maddi”

terminlərinin mənaları aydın olmaqla, şübhə yoxdur ki, insanın
bədəni ki, insanın vücudunun mühüm bir hissəsidir, maddidir
və maddi varlığın bütün xüsusiyyətlərinə malikdir. Maddi

hissiyyat üzvləri ilə qavranılan şeylər zaman və məkana, çəki,
uzunluq, en və dərinliyə sahib olma və s. kimi maddi varlığın
bütün xüsusiyyətlərinə malikdir. Amma dedik ki, insan təkcə

elə həmin maddi və cismani cəhətdə xülasələşmir və ruh adlı
digər bir cəhəti də var ki, elə bu ruhun var olması və varlığıdır
ki, məad məsələsinin mümkünlüyünü zəruri edərək bu

dünyanın insanlarının hər birinin o dünyada qayıtmalı
olacağını təhlil və izah edir. İndi görmək lazımdır ki, insanda
bu mücərrəd cəhətin olmağını sübuta yetirmək üçün hansı

yollar var və hansı yolla ruhun varlığını əldə etmək olar?

Deyilənlərə əsasən bu nəticəni əldə edirik ki, hər iki din:

1. insanın iki tərəfli varlıq olmasına təkid edirlər; yəni insan
ruh və cismdən təşkil tapıb.