Page 207 - Islamic Studies 04

206) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, İkinci il, Üçüncü buraxılış (payız-qış /2023)

bu dəstələrin cavabı da onların keçmiş zamandakı durumundan

hekayət edir: “Kunna mustəzəfinə” -yəni, “Biz imkansız və
məzlum idik.” və ya sonrakı ayədə gəlib ki, cəhənnəm əhli
deyərlər: “Ma kunna nəməlu min suu” -yəni, “ Biz pis iş

görmürdük” və “Bima kuntum təməlun” –cümləsi də
keçmişdəki bu qrupların dünyadakı rəftarından danışır və
hekayət edir, yəni mələklər deyirlər: “Bu şeylər sizin

keçmişdə gördüyünüz əməllərin mukafatı və ya cəzasıdır.”

Deyilənlərə diqqət edəndə aydın olur ki, bu danışıqlar ölümdən

sonra baş verir, indi belə bir sual qarşıya çıxır ki, mələklərin
xitab etdiyi və danışdığı tərəf kimdir? Yəni, bədən aradan
gedib və artıq yaşamır və artıq danışmağa qadir deyil,

mələklərlə kimin arasında və ya nəyin arasında bu danışıq baş
verir? Aydın şəkildə başa düşmək olur ki, bu ayələrə əsasən,
insanda digər bir cəhət var ki, onun ölümündən sonra aradan
getmir və Allahın mələklərinin öz sualları və sözləri ilə xitab

etdiyi tərəf də, elə həqiqətdə odur və bunun özü həmin
məsələdən xəbər verir ki, həqiqi insan həmin ruh və danışan
nəfsdir və ona görə mələklər onlara sual verirlər. Buna əsasən,

yuxardakı üç ayədə məad prinsipinin hər üç təməl və əsas
məsələsi –yəni, mücərrəd cəhətin varlığı, mücərrəd cəhətin
təməl və əsas olması və ölümdən sonra mücərrəd cəhətin

həmişəyaşarlığı aydınlaşmışdır.

1-1. Ruhun mahiyyəti

Xristianlığın dini təlimlərinə əsasən, bu dinin davamçılarının
hamısı Ruhun əsas, qeyri-maddi və mücərrəd olmasına