Page 215 - Islamic Studies 05

Din, Qərbin fəlsəfi atmosferində (214

imperiyasının süquta uğraması və feodal ictimai
münasibətlərinin formalaşdığı dövrə təsadüf edir. Xristianlıq
dinində varlıq ideyası kreasionizm düşüncəsilə
uyğunlaşdırılaraq təbiət anlayışı yox, Allah anlayışı ortalığa
qoyulur və bütünlüklə, orta əsr fəlsəfəsi bu konsepsiyadan
çıxış edirdi.Əksər tədqiqatçıların kitabında qeyd olunduğu
kimi, fəlsəfə “dinin kənizinə”, başqa sözlə “dinin

xidmətçisinə”çevrilmişdi. O dövrdə fəlsəfənin izah etdiyi
bütün məsələlər xristianlıq düşüncəsinə uyğun gəlməli və
kilsənin icazəsi olmalı idi. Antik dövrdə izah olunan təbiət
qanunauyğunluqları,ümumiyyətlə varlıq və bunun ətrafındakı
söhbətlər kreasionizm qanunları ilə izah edilirdi.
Xristian fəlsəfəsinin ilkin mərhələsi patristika dövrü
adlandırılır ki, bu da “ xristianlıq dini təliminin fəlsəfi təlimə
keçdiyi dövr” hesab edilir. Patristika latın sözü olub “ ata”
mənası kimi tərcümə olunur.Kilsə ataları tərəfindən yazılmış
ədəbiyyatın ümumi adı mənasını verir. Patristika dövrünün
birinci mərhələsində xristian ehkamının əsası qoyulmuş və
güclü kilsə yaradılmışdır. İkinci mərhələdə isə xristian ehkamı
və fəlsəfəsi yaradılmışdır. Patristika dövrünün nümayəndəsi
Avreli Avqustin (354- 430) xristian alimi və mütəfəkkiridir. O,
Şimali Afrikanın Taqasta şəhərində dünyaya gəlib. Avqustinin
dünyagörüşü teosentrizm (yunanca “ teos”- Allah, “sentrizm”-
mərkəz deməkdir) üzərində qurulmuşdu. Buna görə də onun
bütün fikirləri Allah haqqında nəzəriyyəyə əsaslanmışdı. O
deyirdi ki, Allahın mövcudluğunun səbəbi özündədir. Dünyada
Allahdan başqa mövcud olanların hamısı Allahın iradəsi
yaranmışdır. Allah bütün mövcudatın səbəbidir. O, nəinki
dünyanı yaratmışdır, həm də onu saxlayır və yaratmaqda
1
davam edir.

1 Eyni mənbə, səh 548