Page 57 - Islamic Studies 02

Təsdiq sahəsində əxlaqın dinə ehtiyacı ./ (55

məsələlərdən biri də cəmiyyətdə kişi və qadın hüquqlarının
bərabərliyi məsələsidir. Biz bu qəbil məsələlərdə ədalətin
tətbiqində çətinlik çəkirik və onların həlli üçün dini qanunlara
1
müraciət etmək labüddür.
1. Sekulyar əxlaq humanist ideyalara əsaslanır, dini əxlaq isə
teoloji baxışlardan qaynaqlanır. Nəticədə sekulyar əxlaq
cəmiyyətdə insanların fərdi hüquqlarının keşiyində dayanır,
din məzmunlu əxlaq isə insanların yalnız Allah qarşısında
vəzifələrinin düzgün həyata keçirilməsini özünün əsas qayəsi
hesab edir. Bir sözlə, dini əxlaq insanların fərdi hüquqlarını
tam təyin edə bilmir.
Qətiyyətlə deməliyik ki, bu iradla çıxış edənlər İslam dininin
mahiyyətinə yetərincə varmamışlar. İlkin İslam dövrünü ötəri
nəzərdən keçirsək görərik ki, bu müqəddəs din insanların
bütün maddi və mənəvi ehtiyaclarını təmin etməyə çalışır,
cəmiyyətdə bütün insanların həm sosial, həm də fərdi
hüquqlarını bərpa etməyə səy göstərir. Quran ayələrini, bu
səmavi kitabın İlahi hökmlərini mütaliə edərkən , onun insan
hüquqlarına necə diqqət yetirdiyinə şahid oluruq. Burada
nümunə olaraq Quranın bir neçə surəsindən bir neçə ayəni
nəzərinizə çatdırırıq:
Allah-Taala “Əbəsə” surəsində İslam peyğəmbərinin və
yaxud Peyğəmbərə yaxın şəxslərdən birinin kor bir kişi ilə
2
rəftarını bəyan edərkən məlum olur ki, Allah-Taala
cəmiyyətdə kimsənin hüquqlarının azacıq olsa belə
tapdanılmasına razı deyil, çünki kor bir kişiyə kiçik bir
etinasızlıq səbəbindən bu barədə bir neçə ayə nazil olur. Təkcə
bu ayələri əsas götürərək dini əxlaqın fərdi insan hüquqlarına

1. Misbah Yəzdi, “Düruse fəlsəfeye əxlaq”, s. 197-199
2. Quranda adı çəkilmədiyinə görə təfsirçilərin rəyi müxtəlifdir.