Page 63 - Islamic Studies 02

Təsdiq sahəsində əxlaqın dinə ehtiyacı ./ (61

bilərik ki, bu iki növ təfəkkürün bir- biri ilə sıx əlaqəsi vardır.
Bu məsələ insan psixologiyası və başqa elmlərin mövzusudur.
Buna görə də alimlər təfəkkürə ümumi yanaşmış və ona geniş
şəkildə izahlar vermişlər.

Təfəkkürün tərifi
Təfəkkür ümumi camaat arasında "zəruri təsəvvür” dən
ibarətdir. Yəni təfəkkür, başa düşülməsində düşüncəyə
ehtiyacı olmayan məfhumdur. Amma elm və insan
psixologiyası məqamında isə o, "nəzəri təsəvvüf '' hesab edilir.
Yəni onun mənası, tərifi dəqiq verilməlidir. Çünki elm
dəqiqlik tələb edir və hər hansı bir sahə ilə bağlı məsələlərə
aydınlıq gətirmək üçün, əlbəttə ki, hər şeyin dəqiq mənası izah
edilməlidir. Alimlər ümumi olaraq təfəkkürə aşağıdakı kimi
tərif vermişlər:
Təfəkkür - zehnin məchulla məlum arasındakı hərəkətindən
ibarət olan aktiv idrak formasıdır.
Burada aktiv dedikdə, kompüter beyninin passiv hərəkətinin,
yəni iradəsiz, ixtiyarsız, şüursuz hərəkətinin əksinə olaraq,
onun iradəli, ixtiyari, şüurlu hərəkəti başa düşülür və bu
hərəkət beş əsas mərhələyə bölünür. Bu mərhələlərə aşağıda
işarə olunacaq.

Zehin və kompüter
Məlumdur ki, kompüterin işləmə prinsipi zehnin işləmə
prinsipi ilə eynidir. Alimlər zehin üzərində uzunmüddətli
araşdırmalardan sonra, nəhayət, süni zehni — kompüteri ixtira
edib təkmilləşdirmişlər.
Siz kompüterdə bir məsələni həll edərkən müəyyən
düymələri basmaqla bir anda məsələnin həllini ekranda
müşahidə edirsiniz. Amma bəzən bu proses bir qədər uzun