Page 239 - Islamic Studies 05

Bədgümanlıq və onun növləri (238

a) Bədgüman insanın xüsusi zəifliyə və ruhi sarsıntıya düçar
olması onu başqaları barəsində pis gümanlar etməyə vadar
edir. Əli (əleyhis-salam) bu barədə buyurur: “Şər insan
başqaları barəsində xeyir fikrində deyildir. Çünki onları da öz
1
təbiəti ilə müqayisə edir.”
b) İmansızlıq və ya imanın zəif olması bədgümanlığın digər
amilidir. Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Bədgüman insanın dini
2
yoxdur.”
Başqa bir hədisdə isə buyurur: “İman bədgümanlıqla bir yerə
3
yığışmaq.”
v) Batinin alçaq təbiətli olması, gözəl əxlaqdan və insani
səciyyələrdən uzaq olmaq sui-zənnin digər bir səbəbidir. İmam
Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Xəyanət etməyən bir şəxsə qarşı
4
bədgüman etmək alçaqlıqdır.”
Camaatın qarşı tərəfə (bədgüman insanın sui-zənn etdiyi
şəxsə) qarşı sui-zən etməsinin səbəbləri aşağıdakılardır:
a) Töhmət məqamında qərarlaşmaq. Bəzən insan özünü elə
yerlərdə qərar verir ki, camaat onun barəsində bədgüman
etməsinə səbəb olur. Elə işlər görür ki, hər kəs onu görsə onun
barəsində pis fikirləşər. Bu işə də islam nəzərindən icazə
verilmir. Çünki belə olan halda insan öz ixtiyarı və iradəsi ilə
başqalarının onun barəsində bədgüman etməsinə şərait yaradır
və onun müqəddimələrini hazırlayır. Əli (əleyhis-salam)
buyurur: “Hər kəs pis və nalayiq yerlərə daxil olsa, müttəhim
olunar. Özünü töhmətə məruz qoyan şəxs onun barəsində
bədgüman edənləri məzəmmət etməsin.”
5

1 - “Ğürərul-hikəm”, səh. 105
2 - “Ğürərul-hikəm”, səh. 264
3 - “Ğürərul-hikəm”, səh. 264
4 - “Biharul-ənvar”, 75-ci cild, səh. 93
5 - Nəraqi, Molla Məhdi, “Camius-səadat”, 1-ci cild, səh. 319