Page 25 - Islamic Studies 05

Quranın hər kəsə şamil olması baxımından möcüzə olması (24

deyildir. 2. İslamı qanunları savab və günahla tənzimləyir.
Məsələn; günahkar cəzasını çəkir, eyni zamanda tövbə edərək
özünü cəhənnəm əzabından xilas etmiş olur. Yaxşılıq edən
şəxslər də həm cəmiyyət üçün yararlıdır, həm də savab
qazanır. 3. İslam hüququ idarə etdiyi cəmiyyəti və insanları
dəyişdirir. İnandırma və məcburetmə yolu ilə ilahi qüvvənin
hesabına yeni bir hüquqi cəmiyyət formalaşdırır. 4. Fiqh sabit

qanunlarla yanaşı, adət-ənənələrin dövrə uyğunlaşdırılması və
səmərəli şəkildə tətbiqinə imkan verir. 5. İslam alimlərinə görə
dəlillər, əqli və nəqli olaraq iki qrupa bölünür. Buna görə də
islamiyyət ağıla ən yüksək dəyər verib. Yetər ki, ağıl tam
olaraq təcəlli etsin və lazım gələndə öz sərhədlərini özü təyin
etməyi bacarsın. Ağıl, islamın ona sərbəstlik verdiyi yerlərdə
istədiyi kimi hərəkət edə bilər. Məhdudiyyətlərin qoyulduğu
yerlərdə də heç hərəkət etməz. Bu vizanı ona islam verir.
Məhz fiqh, ağlın, nəsillərdən (dini hökmlər) əldə etdiyi
əmrlərdən meydana gələn müqəddəs ölçü çərçivəsidir. Bütün
bu xüsusiyyətlərə əsaslanaraq islam hüququ haqqında belə bir
fikir söyləmək olar.

İslam hüququ, hər şeydən əvvəl ilahi qaynaqlı, tamamilə
özünəməxsus, öz-özünü idarə edə biləcək, çox incə və dərin
bir sistemə sahib, ahəngli bir tamlıq təşkil edən, tarixi yöndən
əhəmiyyətli bir hüquq sistemidir. Bəzi alimlər (Şərq
mədəniyyətini araşdıran qərb alimləri) islam hüququnun Roma
hüququndan alınma olduğunu, orijinal bir hüquqi dəyər
daşımadığını irəli sürmüş, bu iddiaya dəlil olaraq da
Hz.Peyğəmbərin Suriyaya səfərini, bu bölgələrdə Roma
hüququnun mövcudiyyətini, ilk müctəhidlərin Roma
hüququnun qüvvədə olduğu yerlərdə yaşadıqları üçün hüquq
sistemlərində bəzi oxşarlıqların da olduğunu qeyd edirlər.
Bununla yanaşı, mütəfəkkirlərin bir qismi ilə islam