Page 31 - Islamic Studies 05

Quranın hər kəsə şamil olması baxımından möcüzə olması (30

Məmunun Xalqül-Quran (Quranın xəlqi) məsələsinə
müdaxiləsinin islam alimlərinin ciddi etirazları buna sübutdur.

Bütün bunların nəticəsi olaraq təşəkkül dövrü sayılan I-IV
əsrlərdə islam hüququ, çoxu dövlət məmuru belə olmayan
hüquqşünasların ictihadları ilə inkişaf etmiş və yenə onların
fəaliyyəti ilə tədyin edilmişdir. Ancaq bu o demək deyildir ki,
bunun heç bir mənfi xüsusiyyəti yoxdur. Dövlətin islam
hüququnun formalaşması prosesində iştirak etməməsi bəzi
hüquqşünasların nəzəri problemlərlə həddindən artıq məşğul
olmaları ilə nəticələnmiş, bununla da, praktiki sahədə islam
hüququnun normal inkişafından kənarda qalan problemlər
ortaya çıxmışdır. İslam hüququ siyasi və tarixi-mədəni
amillərin təsiri ilə vaxtilə mövcud olmuş bütöv bir hüquqi
sistem, daha doğrusu bir-birinə çox yaxın olan müxtəlif hüquqi
sistemlərdən ibarət özünəməxsus hüquq ailəsini meydana
gətirmiş, dini-hüquqi qaydalar isə həmin sistem daxilində
hüququn mənbəyi kimi çıxış etmişdir. İslam hüququ ailəsi
İslam dininin dünyanın üç qitəsində böyük bir əraziyə
yayılaraq, şəriətə söykənən ayrı-ayrı milli hüquqi sistemlərin
formalaşdırması nəticəsində yaranmışdır.

III. Kazuistik metodla meydana gəlib və inkişaf etmişdir. Bir
çox hüquq sistemində olduğu kimi islam hüququ da
başlanğıcda ayrı-ayrı problemlərin (hüquqi) həllinə dair
yaranan hüquqi mülahizələr, izahlar və müzakirələr
nəticəsində formalaşmışdı. Hz.Peyğəmbərdən etibarən olduqca
uzun bir dövr ərzində islam hüquqşünasları elmi fəaliyyətlərini
qarşılaşdıqları və ya intiqal etdirilən hüquqi problemlərin həlli
istiqamətində aparmışlar. İslam dininin sürətlə yayılması və
günbəgün yeni-yeni insanların və bölgələrin bu hüququn təsiri
altına düşməsi, hüquqşünasların xüsusi olaraq çevrələrində
meydana gələn problemlərlə məşğul olma zərurətini ortaya