Page 165 - Islamic Studies 03

164) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, İkinci il, Üçüncü buraxılış (payız-qış /2023)

Əlbəttə unutmamalıyıq ki, bu tanışlıq, xüsusi bir tanışlıqdır.
İrfan tanışlığı hiss, təcrübə, əql və ya nəql yolu ilə əldə
edilmir. Bu tanışlıq daxili və batini bir görüşlə bağlıdır. İrfan
müşahidələr və mükaşifələrlə müşayiət edilir. Bu qəbil
müşahidələr isə xüsusi məşqlər və riyazətlərlə əldə edilir.
Uyğun istiqamətdə əməli üsullar, seyr-sülük ayinləri də irfan
adlandırılır. Belə bir irfan əməli irfan adlanır. Çünki qarşı
tərəfdə nəzəri irfan da var. Nəzəri irfanda isə əqli dəlillər
görürük. Təsəvvüf sözü isə ehtimal edilir ki, suf sözündəndir
və yun libas geyən mənasında işlənir. Bu baxımdan təsəvvüf
dedikdə çətin dolanışıq və ləzzətlərdən uzaqlıq nəzərdə tutulur.
Burada daha çox əməli irfana yaxınlıq görünür. Irfan isə nəzəri
irfana daha çox münasibdir.

İrfan sözünün həm leksik, həmdə terminoloji mənası Allahı
tanımaq ilə əlaqəli olduğunu nəzərə alsaq, bu mövzunun islam
ilə dərin bağlılığının olduğunu başa düşmək olar. Çünki islam
dininin ən mühim prinsiplərindən biri, tək Allahın varlığına
inanmaqdır. Ona görə də irfan mövzusunun islam ilə çox yaxın
bağlılığı var. Bunu nəzərə alanda belə bir nəticəyə gəlmək olar
ki, Quranda irfan mövzusuna dair kifayət qədər ayələr
olmalıdır.

Mövzumuz sırf irfana xas olmadığı üçün, irfan haqqında
verdiyimiz qısa məlumat ilə kifayətlənir və aşağıda irfana aid
olan ayə və hədisləri gətiririk.

(Ya Rəsulum! Ümmətinlə birlikdə) batildən haqqa tapınaraq
(pak bir müvəhhid, xalis təkallahlı kimi) üzünü Allahın fitri
olaraq insanlara verdiyi dinə (islama) tərəf tut. Allahın dinini
(Onun yaratdığı tövhid dini olan islamı) heç vəchlə
dəyişdirmək olmaz. Doğru din budur, lakin insanların