Page 233 - Islamic Studies 03

232) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, İkinci il, Üçüncü buraxılış (payız-qış /2023)

Ayrı-ayrı məzhəblər arasında vahid əqidənin qəbul etdirilməsi
inandırıcı deyil. Xüsusi ilə, xüsusi zövqə malik olan

mütəfəkkirlər arasındakı baxış fərqlərini aradan qaldırmaq
demək olar ki, mümkünsüz bir işdir.
Vəhdətin başqa bir şəkli İslam ümməti üçün böyük zərbə
olacaq təhlükələri aradan qaldırmaq üçün müştərək nöqtələrdə

ittifaqa gəlməkdən ibarətdir. Buna vəhdəti-məsləhəti deyirlər.
Bəzən İslam cəmiyyətləri üçün ixtilaf təhlükələri yaranır. Bu
təhlükələr o qədər güclü ola bilər ki, ümmətə böyük zərbə

vursun.
Bu zaman məzhəblər və firqələr ixtilaf yaradan məsələlərə göz
yummaqla ümmətin məsləhətinə xatir əl-ələ verir, sülhə

gəlirlər. Əslinə qalsa bu gün İslam məzhəbləri arasında olan
fikir ayrılıqlarını ümmətin məsləhətinə xatir nəzərə almamaq
mümkünsüzdür. Məzhəblər arasında elə fikir ayrılıqları var ki,

bunlar sırf məzhəb etiqadları ilə bağlıdır və onları aradan
qaldırmaq istəyi yersizdir.
Vəhdətin üçüncü növü şəxsi baxış və əqidələri kənara
qoymaqla, müştərək nöqtələrdə birləşmək, məhz bu nöqtələr

üzrə birlikdə hərəkət etməkdir. Buna vəhdəti-məqul deyirlər.
Bu vəhdətə çatmaq üçün mütəfəkkirlərin, böyük dini
şəxsiyyətlərin təlaş göstərməsi zəruridir. Bu vəhdətə çatmaq

üçün təəssübü kənara qoymaq, İslam ümmətinin ümumi
faydaları istiqamətində hərəkət etmək lazımdır.
Necə ki, belə bir vəhdət sayəsində Məhəmməd ibn Tarxan

Farabi, İbn Sina, İbn Rüşd, Əbu Reyhan Biruni, Həsən ibn
Heysəm, Məhəmməd ibn Zəkəriyya, Cəlaləddin Məhəmməd