Page 151 - Islamic Studies 05

Dində ixlas (150

Əvvəla, niyyət dedikdə əməl üçün həqiqi iradə və qəti
qərar nəzərdə tutulur. Beynimizdə ani olaraq meydana çıxıb
hələ icrasına tərəddüd etdiyimiz fikirləri niyyət adlandırmaq
olmaz, çünki niyyətlə xəyal arasında fərq vardır. Bəzən insan
namaz, oruc, həcc və s.-ni niyyət edir, amma bu işləri yerinə
yetirmək üçün heç bir ciddi qərara gəlmir. Yaxud biri gecə
namazı, döyüş meydanı, cihad və şəhid olmağı təsəvvürünə

gətirir, ancaq özünü gecə namazı qılmağa, cəbhəyə getməyə
hazırlamayıb heç bir tədbirə əl atmır. Şübhəsiz, belə
təsəvvürlər ilğım və xəyaldan başqa bir şey olmayıb heç bir
dəyərə malik deyildir. Allah-təala bu cür təsəvvür və xəyallara
görə heç kimə mükafat vermir.
Savab və əzabın meyarı insanı əmələ sövq edən ciddi
düşüncə və qəti qərardır. Uca Yaradan insan iradəsini çalışmaq
şərtilə dəyərləndirərək qiymətləndirmişdir. Allah-təala
buyurur:
“Mömin olub axirəti istəyən və onun uğrunda (can-
başla) çalışanların zəhməti (Allah dərgahında) qəbul
olunar.” («İsra» - 19).
Allah-təala iman və saleh əməllə birgə olan istəyi
qiymətləndirmişdir.
Qəti qərar əmələ çevrilərkən iki cür təzahür edir: bəzən
müvəffəqiyyətlə qurtarır və bəzən də məğlubiyyətə uğrayır.
İnsan öz niyyətini həyata keçirmək üçün həmişə müvəffəq
olmur. Bəzi hallarda obyektiv səbəblər üzündən niyyət həyata
keçməsə də, hər iki surətdə (müvəffəqiyyət və məğlubiyyət)
niyyət ciddi olduğundan dəyərlidir. Bu isə əməldən daha yaxşı
hesab edilən elə həmin niyyətdir.
Üçüncüsü, möminin niyyəti səmimi olduqda əhəmiyyət
kəsb edir. Başqa sözlə, icraçı gözəlliyi əməl gözəlliyindən
yaxşıdır. Çünki icraçı gözəlliyinin iki xüsusiyyəti vardır: əməli
gözəl, icraçını isə əməlisaleh edir. Əməl gözəlliyi isə bunun