Page 275 - Islamic Studies 05

Quranda övlad haqları (274

vilai imamətdir. Yəni əgər bir şəxs öləndən sonra, nəsəbi
səbəbi və başqa heç varisi olmayan surətdə onun mirası
imama (ə) və başqa sözlə desək müsəlmanların beytul-
malına verilir.
Əlbəttə, yuxarıdakı təbəqələrdən hər birinin
özünəməxsus hökmü və şəraitləri vardır ki, onların şərhi
fiqhi kitablarda verilmişdir.

Bu ayədə birinci dərəcəli varislərin (övladlar, atalar
və analar) hökmü izah olunur. Aydın olduğu kimi heç bir
qohumluq, ata və övlad arasında olan rabitədən yaxın deyil.
Elə məhz buna görə Quran onları başqa irs aparan
təbəqələrdən əvvəl bilmişdir.
Birinci cümlədə buyurur: Allah Təala sizə
övladlarınızın barəsində sifariş edir ki, oğlanlara qızlardan
iki dəfə çox pay verin. Burada cümlənin quruluşuna və
bəyan tərzinə diqqət etdikdə görürük ki, qızların irs
məsələsi əsil, oğlanların irsi isə ikinci dərəcəli qərar verilib
və onların (qızların) səhmi ilə müqayisə edilməklə təyin
edilib. Bu, bir növ qızların irs aparmasına təkiddir və
cahiliyyət dövrünün səhv adətləri ilə mübarizədir ki, onları
tamamilə irsdən məhrum etmişdilər. Bu fərqlərin fəlsəfəsi
barədə bir qədər sonra şərh veriləcək.
Zahirdə kişinin irsi qadınınkından iki dəfə artıqdır.
Lakin, azca diqqət etdikdə, aydınlaşır ki, bir baxımdan
qadınların irsi iki dəfə kişilərinkindən artıqdır. Burada islam
dini qadınların hüquqlarından himayə etmişdir.
Bunu izah etdikdə, islam kişilərin öhdəsinə bəzi
vəzifələr qoymuşdur və ona diqqət etdikdə aydın olur ki,
kişilərin qazancının yarısı qadınlara xərclənir. Lakin
qadınların öhdəsinə bir şey qoyulmamışdır. Kişi gərək öz
həyat yoldaşının xərcini onun ehtiyacı qədərində ödəsin.
Həmçinin körpə uşaqların da xərci kişinin öhdəsindədir.