Page 149 - Pure Life 02

İBRAHİMİ DİNLƏRDƏ ALLAH/ 221

Elə bu səbəbdən də, zaman və məkan məhdudəsinə sığmazdır. Çünki
zaman və məkan Onunla müqayisə olunmaz dərəcədə məhdud, naqis və
təsəvvür olunma qabiliyyətinə malik deyildir.
Allah-Taala zaman və məkanı yaradan, ona hökm edəndir. Bununla
belə O, eyni halda (zamana və məkana ehtiyacı olmadan) hər bir yerdə və
zamanda mövcuddur. Çünki zaman və məkanı əhatə edərək, bunlardan
daha uca və yüksəkdir. Qurani-Kərim buyurur: «O, həm yerdə Allahdır,
həm də, göydə Allahdır (məbuddur). Hikmətli və bilicidir.» (Zuxruf, 84)
Yaxud buyurulur: «Hər bir yerdə olsanız, O, daim sizinlədir. Allah
əncam verdiyiniz hər bir işi görür.» (Hədid, 4)
Dinimizə görə, Uca Tanrı bizə bizim özümüzdən də, yaxındır. O, daim
bizimlədir. Bizim fitrətimizdədir. O, məkana, zamana ehtiyacı olmadığı
halda, hər bir yerdədir. (Ağıllar bu həqiqəti olduğu kimi dərk etməkdən
acizdir.) Necə ki, Qurani-Kərim buyurur: «Biz (Allah), insana onun şah
damarından da, yaxınıq.» (Qaf, 16)
Beləliklə, əgər biz Qurani-Kərimdə: «Odur şərəfli ərşin sahibi.» və ya;
«Mehriban Allah ərşin üzərində qərar tutubdur.» (Buruc, 15, Taha, 5) kimi
ayələrə rast gəliriksə də, bu o demək deyildir ki, Allahın ərş adında xüsusi
bir məkanı (taxtı) vardır və orada qalır. Əksinə «ərş»-dən məqsəd Allahın
sonsuz və naməhdud hakimiyyətidir.
Yəni Allahın nəhayətsiz qüdrət və hakimiyyəti bütün maddi cahanı və
mənəvi aləmləri əhatə etmişdir. Əgər biz, Allah-Taalanın xüsusi bir məkanda
yerləşdiyini söyləsək, həqiqətdə, Onu məhdud bir varlıq saymış olarıq. Allaha
məxluqatın xüsusiyyətlərini nisbət verməklə, Uca Tanrını kiçiltmiş və
məhdud etmiş olarıq. Bir halda ki, Qurani-Kərim buyurur: «Hec nə Ona tay
ola bilməz.» (Şura, 11) yaxud, İsra surəsində 4-cü ayə; «Heç bir kəs Ona tay
ola bilməz.»

Allah cisim olmaması və gözlə görülməzliyi
Dinimizə görə, Allah-Taala heç bir vaxt gözlə görülməz. Çünki gözlə
görülmək cismin xüsusiyyətlərindəndir. Gözlə görülən hər bir varlıq,
məkan və zaman hüdudlarında qərarlaşmalı, müəyyən bir rəngə və
surətə malik olmalıdır. Bütün bu xüsusiyyətlər Allahın yaratdığı
cisimlərə, varlıqlara məxsus olan xüsusiyyətlərdir.